T.C.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI

Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Sayı     :    E-98547999-010.99-16805122                                                                                   25.12.2020

Konu   :   5510 sayılı Kanunun geçici 83 üncü maddesi ile emeklilik uygulamalarında meydana gelen değişiklikler.

GENEL YAZI

Bilindiği üzere; 17.11.2020 tarihli ve 31307 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 34 üncü maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel  Sağlık  Sigortası  Kanununa geçici 83 üncü madde eklenmiştir.

Söz konusu maddenin emeklilik mevzuatı yönüyle uygulanmasına ilişkin hususlar aşağıda açıklanmıştır.

1- 5510 Sayılı Kanunun Geçici 83 üncü Maddesi Gereği 4/1-(b) Kapsamında Hizmeti Durdurulan Sigortalıların 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) Kapsamında Gelir/Aylık Bağlama İşlemleri

7256 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 83 üncü madde;

“Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlarla tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, Kuruma kayıt ve tescilleri yapıldığı hâlde, 31/10/2020 tarihi itibarıyla prim borcu bulunanların, bu tarihten önceki sürelere ilişkin prim borçlarını, bu  maddenin yürürlüğe  girdiği  tarihi takip eden ikinci ayın sonuna kadar ödememeleri veya ilgili Kanunları uyarınca yapılandırmamaları halinde, prim ödemesi bulunan sigortalıların daha önce ödedikleri primlerin tam olarak karşıladığı ayın sonu itibarıyla, prim ödemesi bulunmayan sigortalıların ise tescil tarihi itibarıyla sigortalılığı durdurulur. Durdurulan süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez ve bu sürelere  ilişkin  Kurum  alacakları takip edilmeyerek bunlara Kurum alacakları arasında yer verilmez. Sigortalılıkları durdurulanlardan bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışmaya devam edenlerin sigortalılıkları 1/11/2020 tarihi itibarıyla yeniden başlatılır.

Ancak, daha sonra sigortalı ya da hak sahipleri tarafından talep edilmesi hâlinde durdurulan sigortalılık sürelerinin tamamı, talep tarihinde 80 inci maddenin ikinci fıkrasına göre belirlenecek prime esas kazanç tutarı üzerinden borç tutarı hesaplanarak ihya edilir. Hesaplanan borç tutarının tamamını, borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödedikleri takdirde, bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir. Tebliğ edilen borç tutarının bu süre içinde tamamen ödenmemesi hâlinde bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez ve bu madde kapsamında ödenmiş  olan tutarlar  ilgilinin  prim ve prime ilişkin borcunun bulunmaması kaydıyla faizsiz olarak iade edilir. İhya edilerek kazanılan hizmet süreleri borcun ödendiği tarihten itibaren geçerli sayılır.

Birinci fıkraya göre sigortalılıkları durdurulanlar ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler hakkında 1/1/2012 tarihinden bu maddenin yürürlük tarihine kadar durdurulan süreler için genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaz.

Sigortalılıkları önceki kanunlara göre durdurulanlar için de bu maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.” hükmünü amirdir.

Buna göre; 17.11.2020 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunun geçici 83  üncü maddesi gereğince, Kurumumuza 31.10.2020 tarihi itibarıyla prim borcu bulunan 4/1-(b) kapsamındaki sigortalıların, bu sürelere ilişkin borçlarını 31.1.2021 tarihine kadar ödememeleri ya da ilgili mevzuat çerçevesinde yapılandırmamaları halinde;

sigortalılıkları durdurulacak, durdurulan süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmeyecek ve bu sürelere ilişkin Kurum alacakları takip edilmeyecektir. Bununla birlikte, bu şekilde sigortalılığı durdurulmuş olan sigortalılardan, 4/1-(b) kapsamında  çalışması  devam  edenlerin  sigortalılıkları 1.11.2020 tarihi itibarıyla yeniden başlatılacaktır.

Ancak, sigortalı ya da hak sahipleri tarafından talep edilmesi halinde bu madde çerçevesinde durdurulmuş olan sigortalılık sürelerinin tamamı, talep tarihinde 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesine göre belirlenecek prime esas kazanç tutarı üzerinden borç tutarı hesaplanarak ihya edilecek ve hesaplanan borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde tamamen ödenmesi halinde bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilecek ve ihya edilerek kazanılan hizmet süreleri borcun ödendiği  tarihten  itibaren geçerli sayılacaktır.

Bilindiği üzere, 5510 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinde sürekli iş göremezlik geliri, 20 nci maddesinde ölüm geliri, 26 ncı maddesinde malullük aylığı, 28 inci maddesinde yaşlılık aylığı ve 32 nci maddesinde ölüm aylığı bağlanabilmesi için, 4/1-(b) kapsamında sigortalı sayılanların kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olmasının zorunlu olduğu hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin;

öngörülmüştür.

Bununla birlikte, 5.12.2017 tarihinde anılan Yönetmeliğe eklenen;

hükümlerini içermektedir.

Bu itibarla, 7256 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 83 üncü maddenin yukarıda yer alan mevzuat hükümleri de göz önüne alınarak 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında tahsis talebinde bulunup henüz işlemleri sonuçlandırılmamış olanlar ile 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında aylık bağlama işlemi yapıldıktan sonra 4/1-(b) kapsamında prim borcu olduğu tespit edilenler hakkında uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar aşağıda açıklanmıştır.

1.1. 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) Kapsamında Malullük veya Yaşlılık Aylığı Talebinde Bulunup Henüz Aylık Bağlama İşlemi Sonuçlandırılmamış Olanlar

5510 sayılı Kanunun geçici 83 üncü maddesinin yürürlüğe girdiği 17.11.2020 tarihini içeren ayın sonuna kadar (30.11.2020 dahil) Kurumumuzdan 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında malullük veya yaşlılık aylığı talebinde bulunup tahsis talep tarihi itibarıyla 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılıklarına ilişkin prim borcu bulunması nedeniyle henüz aylık bağlama işlemi sonuçlandırılmamış sigortalıların, geçici 83 üncü maddeden yararlanmak için 17.11.2020-31.1.2021  tarihleri  arasında  Kuruma  başvuruda bulunmaları halinde, başvuru yaptıkları tarihte aylığa müstahak olmaları  koşuluyla  aylıkları  yeni  bir tahsis talep dilekçesi alınmaksızın geçici 83 üncü maddeden yararlanma talep tarihini takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır.

5510 sayılı Kanunun geçici 83 üncü maddesine  göre  4/1-(b)  kapsamındaki  sigortalılıkları 1.2.2021 tarihi itibarıyla Kurumca resen durdurulan sigortalıların aylıkları 1.2.2021 tarihini takip eden ay başından başlatılacaktır.

Ancak, geçici 83 üncü madde uygulanmasında, anılan maddeden yararlanan 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamındaki sigortalılardan, 4/1-(b) kapsamında çalışması devam edenlerin sigortalılıkları 1.11.2020 tarihi itibarıyla yeniden başlatılacağından, bu kapsamda olan sigortalıların, geçici 83 üncü maddeden yararlanmaları için;

Örnek 1: 20.9.2020 tarihinde 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı talebinde bulunan sigortalının aylığa hak kazanma koşulları yerine gelmiş olmakla birlikte tahsis talep tarihinde 1.7.2018-31.5.2019 sürelerine ilişkin 4/1-(b) kapsamında sigortalılığı ve söz konusu  sigortalılığa  ilişkin  prim  borcu bulunması nedeniyle aylık bağlanamamıştır. 18.11.2020 tarihinde geçici 83 üncü maddeden yararlanmak için talepte bulunan sigortalının durdurulan sigortalılık sürelerine rağmen aylığa  hak  kazanma  koşullarının devam ettiğinin anlaşılması halinde yeni bir tahsis talep  dilekçesi  alınmaksızın  geçici  83 üncü maddeden yararlanma talep tarihini takip eden ay başından (1.12.2020) itibaren aylık bağlanacaktır.

Örnek 2: Örnek 1’deki sigortalının 31.1.2021 tarihine kadar geçici 83  üncü  maddeden yararlanmak için talepte bulunmaması halinde,  1.7.2018-31.5.2019  sürelerine  ilişkin  sigortalılığı 1.2.2021 tarihi itibarıyla Kurumca resen durdurulacağından sigortalının aylığı yeni bir talep alınmaksızın 1.3.2021 tarihinden itibaren bağlanacaktır.

Örnek 3: Sigortalı 18.7.2019 tarihinde 4/1-(b) kapsamında sigortalılığını sonlandırarak 4/1-(b) kapsamında yaşlılık aylığı talebinde bulunmuş, ancak yapılan kontrollerde prim borcu olduğu tespit edilmiştir. Sigortalının 5.1.2021 tarihinde geçici 83 üncü maddeden yararlanmak için talepte bulunması durumunda bu kapsamda durdurulan sigortalılığı dışında kalan sigortalılık  süreleri  ile  aylığa  hak kazanma koşullarının yerine geldiğinin anlaşılması halinde sigortalının aylığı 5.1.2021 tarihini takip eden ay başından (1.2.2021) başlatılacaktır.

Örnek 4: 20.9.2020 tarihinde 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı talebinde  bulunan  sigortalıya tahsis talep tarihinde 4/1-(b) kapsamında devam eden sigortalılığı ve söz konusu sigortalılığa ait  prim borcu bulunması nedeniyle aylık bağlanamamıştır. Sigortalının 20.11.2020 tarihinde geçici 83 üncü maddeden yararlanmak için talepte bulunması üzerine devam eden 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılığı, 31.10.2020 tarihi itibarıyla durdurulmuş, ancak anılan kapsamda faaliyetine devam ettiğinden 1.11.2020 tarihinde yeniden başlatılmıştır. Bu durumda, sigortalının, 1.11.2020-20.11.2020  süresi  4/1-(b) kapsamında geçen hizmetleri zorunlu hizmet olarak 2829 sayılı Kanun hükümleri de dikkate alınmak suretiyle aylığın hesaplanmasında değerlendirilecek, söz konusu sürelere ilişkin prim borçlarının 20.11.2020 tarihi itibarıyla ödenmiş olması halinde aylık 1.12.2020 tarihi itibarıyla başlatılacaktır.

Örnek 5: 12.8.2020 tarihinde 4/1-(b) kapsamında yaşlılık aylığı talebinde bulunan sigortalıya 4/1-(b) kapsamında prim borcu bulunması nedeniyle aylık bağlanamamıştır. Sigortalının 4/1-(b) kapsamındaki faaliyeti 1.11.2020 tarihinden sonra da devam etmiş ve sigortalılığı  1.2.2021  tarihinde geçici 83 üncü madde gereği Kurumca resen durdurulmuştur. Sigortalının 5.2.2021 tarihinde

1.11.2020-5.2.2021 süresi prim borcunu ödemesi halinde aylığı prim borcunu ödediği tarihi takip eden ay başından (1.3.2021) itibaren bağlanacaktır.

Örnek 6: 4/1-(a) kapsamındaki işinden ayrılarak aylık bağlanması için gerekli koşulları yerine getiren ve 30.12.2019 tarihinde malullük aylığı  talebinde  bulunan  sigortalıya,  1.12.2018-7.8.2019 tarihleri arasında 4/1-(b) kapsamında sigortalılığının ve bu sürelere ilişkin prim borcunun bulunması nedeniyle aylık bağlama işlemi gerçekleştirilememiştir. Sigortalının, 25.11.2020 tarihinde Kurumumuza verdiği dilekçe ile geçici 83 üncü maddeden yararlanmak istemesi üzerine 4/1-(b) kapsamında geçen sigortalılığı durdurulmuş olup, sigortalının malullük aylığı yeni bir tahsis talebi alınmaksızın geçici 83  üncü maddeden yararlanma talep tarihini takip eden ay başından (1.12.2020) başlatılacaktır.

Örnek 7: 4/1-(b) kapsamındaki faaliyetine son veren sigortalı 4.4.2020 tarihinde malullük aylığı talebinde bulunmuştur. Kurum kayıtlarının incelenmesinde sigortalının 1.3.2019-30.9.2019 tarihleri arasında 4/1-(b) kapsamında 210 gün sigortalılığı ve buna ait prim borcu bulunduğu tespit edilmiştir. Sigortalının geçici 83 üncü madde gereği sigortalılığının Kurumumuzca 1.2.2021 tarihi itibarıyla resen durdurulması halinde malullük aylığı 1.2.2021 tarihini takip eden ay başından (1.3.2021) başlatılacaktır.

1.2. Ölüm Aylığı Talebinde Bulunup Henüz Aylık Bağlama İşlemi Sonuçlandırılmamış Olanlar

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 62 nci maddesinde yapılan değişiklikle, 5.12.2017 tarihinden sonra vefat eden sigortalıların hak sahiplerine 4/1-(b) kapsamında geçen hizmetlere ait prim ve prime ilişkin her türlü borçların ödenmesini takiben ölüm tarihini/hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren ölüm aylığı bağlanmakta olup, sigortalının ölüm tarihinin 5.12.2017 tarihinden önce olması, prim borcunun 5.12.2017 tarihinden sonra ödenmesi durumunda ise aylıklar 5.12.2017 tarihini takip eden ay başından itibaren ödenmeye başlanmaktadır.

Bu itibarla, 5510 sayılı Kanunun geçici 83 üncü maddesinin yürürlüğe girdiği 17.11.2020  tarihinden önce 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında iken ölen sigortalılardan dolayı ölüm  aylığı talebinde bulunan, ancak sigortalının 4/1-(b) kapsamındaki hizmetlerine ilişkin prim borcu bulunması nedeniyle aylık bağlama işlemi sonuçlandırılmayan hak sahiplerinin 5510 sayılı Kanunun geçici 83 üncü maddesinden yararlanmak istemeleri halinde, ölüm tarihi;

Örnek: En son 4/1-(a) kapsamında özel sektöre tabi işyerinde çalışırken 3.3.2019 tarihinde vefat eden sigortalının ölüm tarihinde 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılığına ilişkin prim borcu bulunması nedeniyle hak sahiplerine aylık bağlanamamıştır. Hak sahiplerinin geçici 83 üncü maddeden yararlanmak için talepte bulunması halinde ölüm aylığı sigortalının ölüm tarihini takip  eden  aybaşı  olan  1.4.2019 tarihi itibarıyla başlatılacaktır.

5510 sayılı Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) bentlerinden birden fazlasına tabi olarak çalışan ve en son 4/1-(b) kapsamında sigortalı iken vefat eden sigortalıların 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılıklarına ilişkin prim borçlarının bulunması nedeniyle geçici 83 üncü madde kapsamında taleple veya  Kurumca resen durdurulması sonucu son sigortalılık halinin 4/1-(a) veya 4/1-(c) kapsamında olması durumunda, aylığa hak kazanma koşullarının oluşması şartıyla söz konusu sigortalılık halleri esas alınarak aylık bağlama işlemleri sonuçlandırılacaktır.

Örnek: 4/1-(a) kapsamında çalışmakta iken 21.10.2019 tarihinde işten ayrılarak 4/1-(b)  kapsamında çalışmaya başlayan ancak 28.4.2020 tarihinde vefat eden sigortalının bu kapsamdaki sigortalılığına ilişkin prim borcunun ödenmemiş olması nedeniyle hak sahiplerine aylık bağlanamamıştır. Hak sahiplerinin 20.11.2020 tarihinde geçici 83 üncü madde hükümlerinden faydalanmak için talepte bulunması nedeniyle 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılığı tescil  tarihi  itibarıyla  sonlandırılmıştır.  Bu itibarla, sigortalının son sigortalılık halinin 4/1-(a) kapsamında olması nedeniyle söz konusu kapsamda geçen hizmetlerine göre aylığa hak kazanma koşullarının oluşması halinde hak sahiplerine 1.5.2020 tarihinden itibaren 4/1-(a) kapsamında ölüm aylığı bağlanacaktır.

1.3. 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) Kapsamında Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Aylığı Bağlandıktan Sonra Aylık Bağlanmadan Önceki Sürelere İlişkin 4/1-(b) Hizmeti Tespit Edilenler

5.12.2017 tarihinde Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğine eklenen ek 9 uncu madde gereği; malullük veya yaşlılık aylığı bağlanan sigortalılar için tahsis talep tarihinden, ölen sigortalılar  için ise  ölüm tarihinden önceki sürelere ilişkin prim borcu olduğu aylık  bağlandıktan sonra tespit  edilenlerden;  söz konusu süreleri aylık bağlama işleminde dikkate alınmamış olanlar için tahsis talep ya da ölüm tarihi itibarıyla yeniden aylık hesaplanmakta, dikkate alınmış olanlar için ise aylıkların ödenmesine devam edilmekte, bu durumda olanların aylıkları durdurulmaksızın ve aylık başlangıç tarihleri değiştirilmeksizin prim borçları ödenmekte olan aylıklardan kesilmek suretiyle tahsil edilmektedir.

Bu nedenle; Kanunun yayım tarihi olan 17.11.2020 tarihinden önce malullük ve yaşlılık aylığı bağlanan sigortalılar için tahsis talep, ölen sigortalılar için ölüm tarihinden önceki sürelere ilişkin 4/1-(b) kapsamındaki hizmetlere ait prim borcu olduğu anlaşılan sigortalılardan 4/1-(b) kapsamında aylık bağlananlar ile 4/1-(b) kapsamında bildirilen hizmetler  de  değerlendirilerek  4/1-(a)  ve  4/1-(c) kapsamında aylık bağlananların, sonradan tespit edilen prim borcuna esas olan hizmet süreleri Kanunun geçici 83 üncü maddesi kapsamında durdurulmayacak olup, söz konusu borçlar Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin ek 9 uncu maddesi kapsamında tahsil edilecektir.

1.4. Gelir Bağlama İşlemlerinde Geçici 83 üncü Madde Uygulaması

4/1-(a) Kapsamındaki Sigortalılar

5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra meydana gelen iş kazası ve meslek hastalığı

olaylarında, gelirin hesaplanmasına ilişkin günlük kazancın tespitinde dikkate alınan son takvim ayı 2008/Ekim sonrası olanlardan, son 3 aylık dönem içerisinde 4/1-(a) kapsamındaki hizmetlerinin yanı sıra 4/1-(b) kapsamında hizmetleri bulunanların her iki sigortalılık halinde geçen prim günleri ve prime esas kazançları da dikkate alınmaktadır.

Bu durumda olan sigortalılardan günlük kazancın tespitine esas sürede 4/1-(b) kapsamında sigortalılığı bulunup, geçici 83 üncü madde kapsamında bu sigortalılıklarını durduranların gelir bağlama işlemlerinde 4/1-(b) kapsamındaki hizmetleri dikkate alınmayacak ve gelirin başlangıcı değiştirilmeyecektir.

Örnek :

En son sigortalılık hali                        : 4/1-(a)

Kaza tarihi                                          : 10.12.2019

Son takvim ayı                                   : 2019/Kasım

Sigortalılık hali

Yıl/Ay

Gün Sayısı

Prime Esas Kazanç (TL)

4/1-(a)

2019/Kasım

20

1710

4/1-(a)

2019/Ekim

15

1300

4/1-(b)

2019/Eylül

20

1710

 

Toplam

55

4720

4/1-(a) kapsamında bir işyerinde çalışırken 10.12.2019 tarihinde  iş  kazası  geçiren  sigortalının gelir hesabına esas günlük kazanç tespitinde kaza tarihinden önceki on iki ayın son üç ayı içinde primi ödenmemiş 4/1-(b) kapsamında sigortalılığı bulunduğu tespit edildiğinden geliri bağlanamamıştır. Sigortalının geçici 83 üncü madde kapsamında 4/1-(b) sigortalılığını durdurmak için talepte bulunması durumunda 4/1-(b) kapsamındaki hizmetleri dikkate alınmadan sadece 4/1-(a) kapsamındaki hizmetlerle gelir bağlanacak ve gelirin başlangıç tarihinde değişiklik yapılmayacaktır.

4/1-(b) Kapsamındaki Sigortalılar

4/1-(b) kapsamında sigortalı olup, sürekli iş göremezliği tespit edilenlerin kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunlu olmakla birlikte, gelirin başlangıç tarihinde kendi sigortalılığından dolayı genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin borcu bulunan 4/1-(b) kapsamındaki sigortalıların gelir başlangıç tarihlerinde herhangi bir değişiklik yapılmamakta ancak, borçları tahsil edilmeden gelir bağlama işlemi sonuçlandırılmamaktadır.

Bu nedenle, sürekli iş göremezlik geliri bağlanması için talepte bulunup 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılık sürelerine ait prim ve prime ilişkin borcu bulunan sigortalılardan geçici 83 üncü maddeden yararlanmak suretiyle sigortalılıkları durdurulan sigortalıların da gelir başlangıç tarihlerinde herhangi bir değişiklik olmayacaktır.

Ancak, sigortalının iş kazası geçirdiği tarihten önceki primi ödenmemiş sigortalılık sürelerinin geçici 83 üncü madde kapsamında tescil tarihi itibarıyla durdurulması halinde, iş kazasının  meydana geldiği tarihten önceki döneme ait sigortalılık süresi olmayacağından sürekli iş göremezlik geliri bağlanamayacaktır.

Ayrıca, sigortalının geçici 83 üncü madde kapsamında durdurulan sürelerinin tamamının iş kazası geçirilen tarihten sonraki dönemlere ait olması halinde sürekli  iş  göremezlik geliri  bağlanabilmesi  için söz konusu sürelere ilişkin borçların ihya edilmesi zorunlu değildir.

  1. Hak Sahiplerinin 4/1-(b) Kapsamındaki Hizmetleri

5.12.2017 tarihinde Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin geçici 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişiklik gereğince, 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce ölen sigortalıların hak sahiplerine gelir veya aylık bağlanmasında, sigortalıya ilişkin koşulların tespiti ile gelir veya aylığın hesaplanması ve paylaştırılmasında ölüm tarihindeki, hak sahiplerine ilişkin koşulların tespitinde ise hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihteki Kanun hükümleri uygulanmaktadır.

Bu itibarla, 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında ölüm gelir/aylığı almakta olan hak sahibi çocukların, ölüm gelir/aylığı aldıkları sürelerde 4/1-(b) kapsamında sigortalı olmaları  halinde  gelir/aylıkları kesilmekte, sigortalılıkları sonlanarak talepte bulunmaları halinde ise ilk defa hak sahibi  olma niteliğinin kazanıldığı tarihteki mevzuat hükümleri doğrultusunda gelir/aylıkları  işten ayrıldıkları veya taleplerini takip eden ay başından itibaren yeniden başlatılmaktadır.

Buna göre;

Ancak, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin ek 10 uncu maddesi  uyarınca,  ölüm  aylığı almakta iken, aylıklarının 4/1-(b) kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle kesilmesi gerektiği  daha sonra tespit edilen hak sahipleri hakkında, söz konusu sigortalılık süreleri geçici 83 üncü madde kapsamında durdurulmuş olsa dahi, çalışılan sürelerde yapılan yersiz ödemeler için Kanunun 96 ncı maddesi kapsamında işlem yapılacak olup, tespit tarihi itibarıyla işten ayrılmış olan hak sahiplerinin aylıkları işten ayrıldıkları tarihi takip eden ay başından, çalışması devam edenlerin aylıkları ise işten ayrılarak yeniden talepte bulunulması koşuluyla yeni tahsis taleplerini takip eden ay başından başlatılacaktır.

Diğer bir ifadeyle, ölüm sigortasından aylık almakta iken 4/1-(b) kapsamında sigortalılıkları bulunması nedeniyle gelir/aylıkları kesilen hak sahiplerinin söz konusu sigortalılıklarına ilişkin prim borçlarının bulunması nedeniyle geçici 83 üncü maddeden yararlanarak sigortalılıklarının durdurulması halinde de gelir/aylık başlangıç tarihine ilişkin mevcut uygulamada herhangi bir  değişiklik yapılmayacaktır.

Örnek 1: 31.5.1997 tarihinde vefat eden 4/1-(a) kapsamındaki sigortalıdan dolayı 1.4.2017 tarihinden itibaren ölüm aylığı almakta olan hak sahibi kız  çocuğun  1.11.2019-25.5.2020  süresinde 4/1-(b) kapsamında sigortalılığı bulunması nedeniyle aylığı 1.11.2019 tarihini takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilmiştir. Söz konusu hak sahibinin 25.11.2020 tarihinde 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılığına ilişkin prim borcunun bulunması nedeniyle geçici 83 üncü maddeden yararlanma talebi ile yeniden aylık talebinde bulunması halinde, ölüm aylığı işten çıkış tarihini takip eden ay başı olan 1.6.2020 tarihi itibarıyla bağlanacak olup, durdurulan 4/1-(b) sigortalılığı  nedeniyle  geriye  dönük herhangi bir aylık ödemesi yapılmayacaktır.

Örnek 2: 18.1.2004 tarihinde vefat eden 4/1-(b) kapsamında sigortalıdan dolayı ilk defa 1.2.2020 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanan hak sahibi kız çocuğu 15.3.2020 tarihi itibarıyla 4/1-(b) kapsamında çalışmaya başlamış olup, sigortalılığı devam etmektedir. Hak sahibi kız çocuk 5.12.2020 tarihinde geçici 83 üncü madde hükümlerinden faydalanarak 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılığını durdurmak için talepte bulunmuştur. Bu durumda hak sahibine işten ayrılıp yeniden tahsis talebinde bulunması halinde yeni talebini takip eden ay başından aylık bağlanacak olup, çalışmaya başladığı 15.3.2020 tarihi ile işten ayrıldığı tarih arasındaki süre için herhangi bir aylık ödemesi yapılmayacaktır.

Örnek 3: 25.3.2014 tarihinde vefat eden sigortalıdan dolayı 1.4.2014 tarihinden itibaren ölüm  aylığı alan hak sahibi kız çocuğun, 17.3.2021 tarihinde 1.7.2018-30.3.2019 süresinde geçici 83  üncü madde kapsamında durdurulan 4/1-(b) kapsamında sigortalılığının bulunduğu  tespit  edilmiştir.  Bahse konu hak sahibine 1.7.2018 tarihini takip eden ödeme dönemi ile 30.3.2019 tarihleri  arasında  yersiz ödenen aylıklar Kanunun 96 ncı maddesi kapsamında borç kaydedilecek, ancak işten çıkış tarihi  yazılı istek tarihi kabul edilerek işten çıkış tarihini takip eden aybaşından itibaren aylıkları ödenmeye devam edilecektir.

Diğer taraftan, ölüm tarihi 2008/Ekim sonrası olan 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılardan dolayı ölüm gelir/aylığı alan eşlerden 4/1-(b) kapsamında sigortalı olmaları nedeniyle gelir/aylıktaki hisseleri % 50’ye indirilenlerin, 17.11.2020 itibarıyla geçici 83 üncü maddeden yararlanmak için müracaatları halinde de hisse düzeltmeleri sigortalılıklarının sona erdiği tarihi takip eden ödeme dönemi itibarıyla yapılacaktır.

Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim.

İsmail ERTÜZÜN

Genel Müdür

SGK