İşyerinde olsun, görevlendirilen yerde olsun çalışan dinlenme molasında bile rahatsızlansa, iş kazası kapsamında değerlendiriliyor. Çalışanın ya da yakınlarının maaş imkanı da olabiliyor. Peki iş kazası durumunda çalışanların hakları nelerdir? İş göremezlik ödeneği hangi durumlarda verilir? Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem merak edilen soruları cevapladı. İşte detaylar...

Türkiye'de iş kazaları son yıllarda alınan tedbirlerle önemli ölçüde azaldı. Ancak hala gündemimizin birinci sırasını işgal ediyor. Üstelik yaşanan kazaların neredeyse tamamına yakını önlenebilir kazalar. Umarız bu konuda alınan tedbirlerle istenilen seviyeye geliriz ve acılar yaşamayız. Bu arada çalışma hayatında iş kazası kavramı da tartışma konusu oluyor.

FARKLI GÖRÜŞLER BULUNUYOR
Özellikle hangi hallerin iş kazası sayılıp sayılmayacağı konusunda farklı görüşler de bulunuyor. Genel anlamıyla bir olayın iş kazası sayılabilmesi için sigortalının işyerinde olması ya da işyeriyle ilgili bir yerde bulunması aranıyor. Çalışan işyeri dışında asıl işini yapmadığı sıralarda da bir kaza geçirirse bu iş kazası olarak sayılıyor.

Sigortalı işyerinde işini yaparken ya da dinlenirken bir kalp krizi geçirirse, bu iş kazası sayılıyor. Aynı çalışan işveren tarafından bir yere gönderilse orada verilen işi yapmadığı bir esnada bile kalp krizi geçirirse yine iş kazası olarak değerlendiriliyor. Eğer işle ilgili olan zamanın dışında bir olay gerçekleşirse, örneğin çalışan işten ayrıldı ve evine giderken trafik kazası geçirdi ise bu iş kazası sayılmıyor. Ancak ücretli izindeki bir çalışan işyerine ziyarete gittiğinde düşüp kaza geçirirse, bu iş kazası olarak değerlendiriliyor.
NE YAPMAK LAZIM?
İş kazasının, sigortalıların işvereni tarafından, o yerin polis, jandarma gibi yetkili kolluk kuvvetlerine derhal bildirilmesi gerekiyor. Sosyal Güvenlik Kurumu'na ise olayın duyulmasından sonra en az 3 gün içinde durumun bildirilmesi şartı bulunuyor.

ÖDENEK HAKKI VERİLİYOR
İş kazası geçiren çalışanların ve yakınlarının sağlık durumuna göre bazı hakları bulunuyor:

✖ İstirahatli kaldığı sürede geçici iş göremezlik ödeneği veriliyor.
✖ Sağlık durumuna göre sürekli iş göremezlik geliri bağlanıyor.
✖ Çalışanın vefatı halinde hak sahiplerine gelir bağlanıyor.
✖ Gelir bağlanmış kız çocuklarına evlenme ödeneği veriliyor.
✖ Vefat eden sigortalı için cenaze ödeneği veriliyor.

İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ 3 DURUMDA VERİLİYOR
İş göremezlik ödeneği sistemi sayesinde çalışanlar rahatsızlık yüzünden çalışamadıkları ya da raporlu oldukları dönemler için SGK'dan para alabiliyor. Böylece raporlu olarak geçirilen dönemlerde gelir kaybının önlenmesi sağlanıyor. 3 çeşit geçici iş göremezlik ödeneği bulunuyor:

● Hastalık veya herhangi bir rahatsızlığından dolayı rapor alınmış ise, çalışanın rapor tarihinden önce 90 gün prim ödemiş olması şartı ile rapor parası alma hakkı bulunuyor.

● Sigortalı olarak çalışan kişi işyerinde bir kaza geçirmiş ise veya işiyle alakalı olarak meslek hastalığından ötürü rapor almış ise SGK rapor parası ödüyor. Burada geriye doğru prim ödeme şartı aranmıyor.

● Kadın sigortalılar doğum yapması durumunda doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra da 8 hafta olmak üzere doğum parası alma hakkına sahip. Yine 90 günlük prim şartı aranıyor.

Özel sektör çalışanıyım. Yasal olarak doğum sonrasında yarım zamanlı çalışma hakkım var mı? Nasıl kullanabilirim? Serap YORGAN 
Evet var. Bununla ilgili yönetmelik 8 Kasım 2016 tarihli Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre; bir ay önceden işverene yazılı olarak başvurmanız gerekiyor. Eşinizin de çalışıyor olması şartı aranıyor. Bazı istisnai meslekler de bulunuyor. Kısmi süreli çalışma talebi ve şekli;

Madde 8 - (1) İşçi, 5'inci maddede belirtilen analık izninin, 6'ncı maddede belirtilen ücretsiz iznin veya 7'nci maddede belirtilen ücretsiz iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. (3) Kısmi süreli çalışma talebi, bu haktan faydalanmaya başlamadan en az 1 ay önce işçi tarafından yazılı olarak işverene bildirilir.

Madde 10 - (1) Ebeveynlerden birinin çalışmaması halinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz.

Madde 11 - (1) Usulüne uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi, bildirim tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde işveren tarafından karşılanır. (4) İşçinin belirtilen tarihte iş edimini sunmaya başlaması kaydıyla kısmi süreli çalışma talebi geçerli fesih nedeni sayılmaz.

EVLENİNCE MAAŞ KESİLİR

İşçi emeklisi babamdan dolayı maaş alıyorum. Hangi durumlarda maaşım kesilir? Şennur HIRKA
İşçi emeklisi kız çocuklarına bağlanan yetim aylığının kesilmesi için iki neden vardır. Birincisi bekar kız çocuklarının evlenmesi, ikinci ise sosyal güvenlik kanunlarına tabi bir işyerinde çalışmaya başlaması ya da yine kendi çalışmasından dolayı emekli aylığı almasıdır.

KENDİ ÇIKANA TAZMİNAT YOK
İş koşulları çok ağır olduğu için ayrılacağım. Ayrıldığım takdirde işsizlik maaşından yararlanabilir miyim? 3 yıldır çalışıyorum. Emre SUMER
Maalesef kendi isteğiniz ile ayrılırsanız hem kıdem tazminatı alamazsınız hem de işsizlik ödeneğinden yararlanamazsınız.

EMEKLİLİK HESABI

1978 doğumluyum. İlk işe giriş tarihim 2003. 15 yıldır çalışmaktayım. Metin ARDUÇ
İşe giriş tarihinize göre 60 yaşında ve 7000 gün prim ödeyip çalıştıktan sonra emekli olursunuz.

1975 doğumluyum. 20.04.1995'te 3 ay çalıştım. Sonra 1997 yılında tekrar işe girdim. 09.03.2015'te işten çıktım. 5900 prim günüm doldu. Ama 20 yıl ay olarak tamam değil. Ay eksikliği sorun olur mu? Ülkü TEKİN 
Verdiğiniz bilgilere göre 20 yılınız 20.04.2015 tarihinde dolmuş. Ay olarak dolmadığını kim söyledi bilmiyorum. Ama yıl hesabı ilk sigorta olduğunuz tarihten bugüne kadar geçen süre olarak yapılıyor. Çalıştığınız süreye değil, geçen süreye bakılıyor. 51 yaşında emekli olursunuz.

01.06.1993 sigorta başlangıcım var. 1970 doğumluyum. 4754 prim günüm var. Erken emeklilik imkanım var mı? Arzu KOÇAK 
20 yıl, 53 yaş ve 5900 gün şartlarınız var. Yılınız dolmuş ama prim ve yaşınız eksik. Primi doldurup 2023 yılında emekli olursunuz. Erken emeklilikten kasıt ne onu anlamadım ama sizin için bir erken emeklilik yok.

1996'da çıraklık okuluna giderken sigorta yapılmıştı. Ama sigorta başlangıcım 2004 görünüyor. 4900 gün primim var. 36 yaşındayım. Özgür Can ÇELİK 
Maalesef çıraklık ve staj sigortaları emeklilik hesabında sayılmıyor. O yüzden emekliliğiniz 2004 girişinize göre yapılacak. Buna göre de 60 yaşında ve 7000 günü tamamlayarak emekli olacaksınız.

1990 doğumluyum. 2011'de stajdan dolayı 2 aylık sigorta ödemem oldu. 30.05.2014'te memuriyete başladım. (İsmi saklı) 
Emeklilik şartlarınız 25 yıl ve 60 yaş olacak. Yani 25 yıllık hizmeti tamamlayıp, 60 yaşınızı doldurunca emekli maaşı almaya başlayacaksınız. Bu da 2050 yılı olacak.