İşsizlik Sigortası Fonu'nda toplanan ve 70 milyar lirayı aşan kaynak adeta işsizliği gizlemek için kullanılıyor. Geçen yıl toplum yararına çalışma adı altında 200 bine yakın işsize maaş bağlanarak işsizlik rakamları yüzde 1'e yakın düşük tutuldu.

İşsizlere geçici gelir desteği sağlamak amacıyla küresel kriz döneminde başlatılan Toplum Yararına Çalışma Programı (TYÇP) işsizliği gizleme projesine dönüştü. İlk yıl sadece 139 işsizin yararlandırıldığı program, yılda 200 bine yakın işsize maaş ödeyen yeni bir iş kapısı oldu. Maaşlar İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılandığı için program sayesinde kamu ya da özel sektöre maliyet bindirilmeden birçok ilde işsizliğin üstü örtülebiliyor.

Van'da patlak vermişti

Programa aslında işsizliğin yoğun olduğu illerle kriz ve benzeri olağanüstü durumların yaşandığı dönemlerde uygulanmak amacıyla 2008 yılında başlandı. Programla hem istihdamında zorluk çekilen işsizlerin çalışma alışkanlığından ve iş disiplininden uzaklaşmaları önlenecek hem de işgücü piyasasına uyumları sağlanacaktı.

Program düzenli iş değil, geçici gelir desteği öngörmesine rağmen işsize iyi anlatılamayınca 9 aylık süre bitimleri sancılı oldu. İlk büyük patlama ise Van’da yaşandı. Kentte 2011 yılında meydana gelen depremin ardından çeşitli kurumlarda işe başlatılan 7 bin 286 işçinin geçici görevine son verilince isyan eden işçiler Ankara’nın yolunu tuttu, eylemlere başladı.

446 bin işsize iş kapısı

Program küresel krizin hemen ardından çıkarılan bir yasayla yürürlüğe girdi. İlk yıl sadece 139 işsiz programdan yararlandırılarak 6 ay süreyle asgari ücretle toplum yararına programlarda okul, park ve benzeri gibi toplumsal alanlarda çalıştırıldı. Daha sonraki yıllarda ise sayı hızla arttı, özellikle Doğu ve Güneydoğu illerindeki işsizlik baskısının azaltılmasında etkin rol oynamaya başladı.

Programdan 2009 yılında 45 bin 467, 2010’da 42 bin 66, 2011’de 64 bin 85, 2012’de de 97 bin işsiz yararlandırıldı. 2013 yılında ise program adeta istihdam deposuna döndü, programa alınan işsiz sayısı tam 197 bin 182’ye ulaştı. 2008’den bu yana geçici iş verilen işsiz sayısı 445 bin 938 oldu. Bu yıl kaç işsizin programdan yararlandırıldığına ilişkin bilgi ise henüz kamuoyu ile paylaşılmadı.

Programdan sadece İşkur’a kayıtlı ve 18 yaşını tamamlamış işsizler yararlanabiliyor. Emekli, malul, dul ve yetim aylığı ile sosyal yardımları alanlarla öğrenciler (açıköğretim hariç) programa alınmıyor. Geçici iş verilenlerin asgari ücretin dışında vergi ve sosyal güvenlik primleri de ödeniyor.

Program kapsamında işsizler geçici olarak çevre temizliği, kamu altyapı yatırımları ve tarihi binaların restorasyonu, okullarda çevre düzenlemesi, bakım onarım ve temizlik işleri, ağaçlandırma, park düzenlemeleri, vadi ve dere ıslahı gibi işlerde çalıştırılıyor. 9 aylık dönem boyunca haftalık çalışma süresi 45 saati geçemiyor.

9 ay asgari ücretli iş

Baş­lan­gıç­ta sa­de­ce 6 ay­lık sü­rey­le ve bir de­fa­lık uy­gu­la­nan prog­ram za­man­la iş­siz­ler­den ge­len bas­kı­la­rın art­ma­sıy­la ge­niş­le­til­di. Ça­lış­ma sü­re­si ön­ce 8 da­ha son­ra da 9 aya çı­ka­rıl­dı. Ay­nı ku­rum­da en faz­la bir kez ge­çi­ci ça­lış­ma şar­tı kal­dı­rıl­dı, ikin­ci bir 9 ay­lık sü­re da­ha ta­nın­dı. Prog­ra­ma ka­tı­lan iş­siz­le­re ay­lık as­ga­ri üc­ret öde­ni­yor ve gi­der­le­rin ta­ma­mı­na ya­kı­nı İş­siz­lik Si­gor­ta­sı Fo­nu’n­dan kar­şı­la­nı­yor.