SORU: Çalışan izin almadan ve herhangi bir mazeret belirtmeksizin 1 gün işe gelmediğinde, yani bir hafta içinde 6 işgünü çalışmadığında hafta tatili kesintisi yapılabilir mi? Sadece gelmediği günün ücret ve SSK’sı mı kesilir yoksa izinsiz gelmediğinden hafta tatili ücretinin de kesilmesi yasal mıdır?

YANIT: Çalışma hayatımızda sık karşılaşılan işçi davranışlarından biri de şüphesiz ki personelin çeşitli nedenlerle işe devamsızlık yapmasıdır. Aslında bu hayatın doğal akışı içinde her çalışanın yaşayabileceği bir durum olmakla birlikte, habersiz ve mazeretsiz, yani bir başka deyişle keyfi devamsızlık işçi bakımından iş ilişkisi içinde sorun yaratabilir.

İş Kanunu devamsızlık konusunda oldukça hassas ve kesin düzenlemelere haizdir. Öyle ki işçinin işe mazeretsiz devamsızlığının belirli süreleri aşması, işveren bakımından bildirimsiz (tazminatsız) işten çıkarma sebebidir. Bu konu İş Kanunu’nun aşağıda sunduğum 25/2’nci maddesi ile düzenlenmiştir:

g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki işgünü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.

Hatta sağlık sebebiyle yapılan devamsızlıklarda dahi istirahat süresinin belirli süreleri aşması koşulunda yasa işverene haklı nedenle ve fakat tazminat ödemek suretiyle fesih hakkı tanımaktadır. (İş Kanunu 25/1: Sağlık sebepleri)

Şimdi devamsızlığa ilişkin bu açıklamalardan sonra sizin sorunuza dönecek olursak;

Öncelikle işçinin hafta tatiline hak kazanabilmesi bakımından haftalık yasal iş süresi olan 45 saati eksiksiz olarak tamamlaması, yani çalışmış olması gerekmektedir. Burada işçi izin ve rapor gibi geçerli mazeretlerle 45 saati eksik çalışmış olabilir. Bu durumda 1 haftaya kadar olan rapor ve izinler de dahi işçinin hafta tatili kesilmeyecektir. Konuyu İş Kanunu’nun aşağıdaki 46’ncı maddesi düzenlemektedir:

Madde 46 – Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63’üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir. Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.

Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri, çalışılmış günler gibi hesaba katılır.

Diğer taraftan işçi işe habersiz ve mazeretsiz gelmemişse, yani halk arasındaki deyimi ile “kafa izni” yapmışsa durum tamamı ile değişir. Bu tür bir işçi davranışı artık kendisinden savunma istenmesini gerektiren bir disiplin sorunudur. İşçi şayet bu devamsızlığı için geçerli bir mazeret beyan edip bunu kanıtlayamıyorsa ne yazık ki işveren kendisine ihtar verebileceği gibi, işçi haftalık iş süresini tamamlamamış olduğundan hafta tatiline de hak kazanamayacak, bir başka deyişle 1 gün mazeretsiz devamsızlığı karşılığında işçinin 2 günlük ücreti kesilmiş olacaktır.

Burada hemen belirtmeliyiz ki işçinin 1 gün devamsızlığına karşılık 2 günlük ücretinin kesilmesi bir disiplin cezası değildir. Yasadan kaynaklanan bir hak kaybı sorunudur.

Dolayısı ile sorunuzun yanıtı şu: İzin almaksızın habersiz ve mazeretsiz yapılan devamsızlık sebebiyle 2 günlük kesinti doğru bir uygulamadır.