Değerli okurlar, bugün sizlere son zamanlarda en çok konuşulan bedelli askerlik kanunu ile kimler kıdem tazminatını hak eder kimler hak etmez ve 4b Bağkurluların bedelli askerlikteki durumları konusunu inceleyeceğiz.

Kıdem tazminatı alınmasının bazı şartlara bağlı olduğu herkesçe bilinmektedir. Bu şartlardan birisi de askerlik görevini yapmak için işten ayrılmış olmaktır. O halde bedelli askerlik yapacak olan işçi kıdem tazminatını alabilir mi? sorusu gündeme geliyor. Her bedelli askerlik yapan kıdem tazminatını hak ediyor mu? sorusuna geçmeden kısaca kıdem tazminatından biraz bahsedeyim.

Kıdem tazminatı almanın iki temel şartı vardır. Bunlar; işçinin o işyerindeki kıdeminin en az 1 yıl olması ve iş sözleşmesinin belirli hallerde sona ermiş olmasıdır.

ASKERLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILANLAR

İşçinin ortada haklı bir nedeni yokken ya da emekli olmadan istifa ederek kıdem tazminatı alması kural olarak mümkün olmamakla birlikte; bunun 3 istisnası vardır. Bu istisnalardan birisi de işçinin askerlik görevini yapmak için istifa etmesidir. Bu durumda işçiye kıdem tazminatının derhal ödenmesi gerekmektedir.

BEDELLİ ASKERLİK NEDENİYLE BAĞ-KUR’LULUK SONA ERER Mİ?

Esnaf-sanatkârlar ve şirket ortağı nedeniyle Bağkur’lu olanların bedelli askerlik nedeniyle Bağkur’luluk sigortalarını kesmeleri zorunlu değildir. Aylık 4-b Bağkur primlerini yatırmaya devam edeceklerdir.

KİMLER KIDEM TAZMİNATINI HAK EDER?

Aynı işverene bağlı çalışma süresinin en az 1 yıl olması ve iş sözleşmesinin;

İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle,

2- İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya işyerinde işin durması benzeri nedenlerle,

 3- Askerlik görevi nedeni ile,

4- Emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile,

5- Kadın işçinin evlenmesi nedeni ile,

6- İşçinin ölümü nedeni ile feshi halinde çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödenmektedir.

BEDELLİ ASKERLİK YAPAN DA KIDEM TAZMİNATI ALIR MI?

Bu sorunun 2 cevabı vardır,  hem evet hem de hayırdır. Çünkü bedelli askerliğin niteliğine göre cevap değişecektir. Eğer 2011 ve 2014 yıllarında çıkan son iki bedelli askerlik uygulamasını dikkate alırsak, işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekmemektedir. Ancak bunlardan önceki bedelli askerlik uygulamalarına baktığımızda, bu işçilere kıdem tazminatı ödenmesi gerektiğini söyleyebiliriz.

Aradaki fark, işçinin askerlik görevini yapmak için işyerinden ayrılmasının gerekip gerekmemesinden kaynaklanmaktadır. Önceki bedelli askerlik uygulamalarında, bedelli askerlik ücretini yatıranlar buna rağmen askere alınmakta ve en azından 21 gün eğitimi tabi tutulmaktaydı. Ancak son iki uygulamada bu yöntemden vazgeçilmiş ve bedelli askerlik ücretini yatıranlar hiçbir şekilde askere alınmamıştır.

1475 sayılı eski İş Kanununun halen yürürlükte olan 14üncü maddesine göre; işçinin iş sözleşmesinin muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla FESHEDİLMESİ halinde, işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir. Görüleceği üzere kanun koyucu, iş sözleşmesinin feshedilmesini ön şart olarak koymuştur. Günümüz bedelli askerlik uygulamasında işçi askere alındığından ve işyerinden ayrılması gerektiğinden dolayı kıdem tazminatını hak eder.

YASA İLE İSTEYENLERE ÜCRETSİZ İZİN VERİLMEK ZORUNDA

Askerlik Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapan Kanun ile bedelli askerlikte, askere giden özel sektör çalışanlarının kıdem durumunu de netleşmiş oldu. Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilen madde ile, bedelli askerlik hakkından yararlananlar, temel askerlik eğitimi  süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya  ücretsiz izinli olacak.

Bedelli askerlik şartlarını taşıyarak zorunlu askerlik hizmetini ifa edecek özel sektör çalışanları 21 günlük temel askerlik eğitimi süresince işyerlerinde “ücretsiz izinli” olarak sayılacaklar. Ücretsiz izinli olan çalışanın kıdem tazminatı hakkı da doğmayacaktır.

ASKERLİK DÖNÜŞÜ İŞÇİNİN İŞE ALINMASI MECBURİ Mİ? 

Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.

BEDELLİ ASKERLİK NEDENİYLE İŞSİZLİK MAAŞI ALINABİLİR Mİ?

Bedelli askerliği yapan işçiler döndüğünde diğer işsizlik şartlarını da taşıyorsa işsizlik ödeneğine hak kazanacaktır. Dikkat edilmesi gereken konu askere gidenlerin işten ayrılma belgelerinde işten çıkış nedeni olarak askerlik kodunun işaretlenmesi gerekmektedir. İşverence SGK’ya verilen bu belge, SGK tarafından aynı zamanda İŞKUR’a gönderilmektedir. Askerlik dönüşü iş kura müracaat halinde maaş bağlanır.