Asgari geçim indiriminden (AGİ) işçi ve memurlar yararlanıyor. Kime ne kadar AGİ uygulanacağı, çalışanın medeni durumu ve çocuk sayısına göre değişiyor. Aile durumundaki değişikliklerin işverene bildirilmemesi veya bilgilerin güncellenmemesi halinde AGİ’nin eksik hesaplanması söz konusu olabiliyor. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, AGİ konusunda bilinmesi gereken ayrıntıları yazdı

Asgari geçim indirimi (AGİ) 2008 yılında hayatımıza girmekle birlikte, uygulamada hala mağduriyetler yaşanabiliyor. Okurlarımızdan zaman zaman, AGİ’sinin eksik ödendiğine yönelik mesajlar geliyor. Özel sektörde eksik ödemenin genelde, çalıştıkları iş yerine aile durumu bildirimi yapmamış olmalarından kaynaklandığı görülüyor. Kamuda daha az sorun görülmekle birlikte doğan çocuğun veya işsiz kalan eşin beyan edilmemesinden kaynaklı olarak kamuda da eksik AGİ söz konusu olabiliyor.

Asgari geçim indirimi, 1980’li yıllardan 2007 yılına kadar devam eden vergi iadesi için fiş toplama uygulamasının yerine 2008 yılında getirildi. AGİ, işçi ve memurların maaşları için ödedikleri verginin bir kısmının iade edilmesi anlamına geliyor. Her çalışan için, asgari ücrete karşılık gelen kazanca ödenen verginin yarısı oranında AGİ uygulanıyor. Buna ilaveten, çalışmayan eş için yüzde 10, ilk iki çocuğun her biri için yüzde 7.5, üçüncü çocuk için yüzde 10, diğer çocuklar için yüzde 5 oranında AGİ hesaplanıyor.

AGİ’nin eksik ödenmesinin en önemli sebebini, ilk işe girerken bazı özel sektör işverenlerinin çalışanlardan aile durumu bildirimi formunu almamış olması oluşturuyor. Ülke çapında faaliyet gösteren bazı zincir gruplarında bile buna dikkat edilmediği gözleniyor.

Ayrıca, çocuğu doğan, eşi işten ayrılan kişiler de aile durumundaki bu değişiklikleri iş yerine bildirmedikleri için AGİ’den eksik yararlanabiliyorlar.

Bazı işverenler ise AGİ’yi çalışanına hiç yansıtmamış veya eksik yansıtmış olabiliyor. Özellikle net ücret üzerinden ödeme yapan bazı işverenler AGİ’yi eksik ödeyebiliyor. Bu konuda geçmiş yıllarda yoğun şikâyetler gündeme geldi. 265 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği, “Net ücret üzerinden anlaşmak suretiyle çalışanlar da asgari geçim indiriminden yararlanacak olup, hesaplanan vergiden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarları net ücretleri ile birlikte ücretliye ödenecektir” hükmünü içeriyor. Tebliğ bu konuda tereddüde yer bırakmıyor.

BORDRO NASIL KONTROL EDİLMELİ?

Asgari geçim indiriminin eksiksiz yatırılıp yatırılmamış olduğunu anlamak için geçmiş yıllardaki ve güncel bordronun, aşağıdaki tabloya bakılarak kontrol edilmesi gerekir. Henüz 2020 bordrosunu almamış olanlar, 2019 yılının herhangi bir ayının bordrosuna bakarak kontrol yapabilirler. Bekârlar veya eşi çalışanlar geçen sene aylık 191.85 TL AGİ’den yararlandı. Eşi çalışmayan ve bir çocuğu bulunan kişinin AGİ’sinin bordroda 259.00 TL; eşi çalışmayan 2 çocuklu kişinin 287.78 TL, 3 çocuklu kişinin de 326.15 TL görünmesi gerekiyor. Bordroda yer alan AGİ tutarının ilgili yıl için tabloda yer alan rakamlardan düşük olması, AGİ’nin eksik uygulandığı anlamına geliyor.

ÇOCUKLARIN YAŞI KAÇ OLMALI?

Asgari geçim indirimi uygulanabilmesi için çocuğun mükellefle birlikte oturması ve 18 yaşını doldurmamış olması gerekiyor. Çocuk üniversite tahsilinde ise 25 yaşına kadar AGİ’den yararlanılıyor. Nafaka verilen, evlat edinilen çocuklar ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar için de AGİ’den yararlanmak mümkün bulunuyor.

EŞLERDEN SADECE BİRİ YARARLANABİLİR

Çocuklar için uygulanan AGİ’den anne ya da babadan sadece biri yararlanabilir. İki eş aynı anda aynı çocuklar için AGİ’den yararlanamaz. Çocuklar kimin üzerinden sosyal güvenlik hizmeti alıyorsa, AGİ’den sadece o eş yararlanabilir. Eşlerden biri memur ise çocuk yardımından da yararlanmak için çocukların memur eş üzerinden gösterilmesinde yarar bulunuyor.

ÇOCUK DOĞDUĞUNDA, EVLENDİĞİNİZDE, EŞİNİZ İŞSİZ KALDIĞINDA BİLDİRİN

AGİ’nin eksiksiz uygulanabilmesi için evlenen, eşi işsiz kalan, çocuğu doğan kişilerin iş yerine başvurarak aile durumu bildirimini güncellemesi gerekir.

AGİ’yi hak ettiğinden fazla alanlar ise vergi ziyaı cezasıyla karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle çocuğu 18 yaşını dolduranlar (üniversitede okuyor ise 25 yaşına kadar yararlanabilir) ve daha önce çalışmadığı belirtilen eşi çalışmaya başlayanların bu durumu iş yerine zamanında bildirmesi gerekiyor.

AGİ’Sİ EKSİK YATMIŞ OLANLAR NE YAPACAK?

Vergi Usul Kanunu uyarınca, hatalı ödenen vergilerin beş yıla kadar geriye dönük alınması mümkün. Çalışana AGİ’nin eksik ödenmesi, o kişinin hatalı olarak fazla vergi ödediği anlamına geliyor. Bu nedenle eksik ödenen AGİ, beş yıl geriye dönük alınabiliyor.

Bu yıl, 2015 yılından bu yana eksik ödenen AGİ’lerin geriye dönük olarak talep edilmesi mümkün bulunuyor. Ancak 2014 yılı ve daha önceki yılların AGİ’si zaman aşımına uğradığı için yapacak bir şey bulunmuyor.

AİLE DURUMU BİLDİRİMİ                                                                                                                                                                                         

       EK: 1

• Bu bildirim, işverenlerce yukarıdaki muhteviyatına uygun olarak çoğaltılıp kullanılabilecektir.
• İlk işe girişte verilir. Çalışanın asgari geçim indiriminden yararlanan eş veya çocuk durumunda bir değişiklik meydana gelmesi halinde bildirim yeniden verilir.
• Nafakasını sağladıkları çocuklara ait asgari geçim indiriminden yararlanacak olan eş tarafından, mahkeme ilamının onaylı bir örneği bildirime eklenir.
• İndirimin uygulamasında “çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, “eş” tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.