Vergiye Uyumlu Mükellef İndirimini Etkinleştirecek Bir Öneri: Uzlaşma
(03.03.2023)
Vergiye Uyumlu Mükellef İndirimini Etkinleştirecek Bir Öneri: Uzlaşma Vergi mevzuatımızda mükellefleri vergi uyumuna...
|
Vergiye Uyumlu Mükellef İndirimini Etkinleştirecek Bir Öneri: Uzlaşma
(03.03.2023) Vergiye Uyumlu Mükellef İndirimini Etkinleştirecek Bir Öneri: Uzlaşma Vergi mevzuatımızda mükellefleri vergi uyumuna... |
|
Vergiye Uyumlu Mükellef İndirimini Etkinleştirecek Bir Öneri: Uzlaşma Vergi mevzuatımızda mükellefleri vergi uyumuna teşvik eden çeşitli düzenlemeler mevcuttur. Adil bir vergi sistemine dahil olduklarına inanan mükellefler vergisel ödevlerini düzenli olarak yerine getirirken, bu yükümlülüklere riayet etmeyenlerin ise etkin biçimde takip edilip cezalandırılacaklarına inanırlar. Bu inaç ne denli güçlü ise vergiye uyum da o denli güçlü ve etkilidir. Yıllardır sürekli hale gelmiş vergi afları, vergisini düzenli beyan eden ve ödeyen mükelleflerde adaletsizlik duygusu yaratmıştır. Zedelenen bu adalet duygusunu kısmen de olsa tamir etmek, düzenli vergi mükelleflerini ödüllendirmek maksadıyla 2017 yılında vergi mevzuatımızda “Vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi” olanağı tanınmıştır. 2017 yılında 6824 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 121 inci maddesinde yapılan düzenleme ile vergisini son üç yılda düzenli beyan eden, zamanında ödeyen ve kendisine vergi tarhiyatları ve vergi cezaları uygulanmamış mükelleflere, hesaplanan gelir veya kurumlar vergilerinin %5 oranında vergi indirimi imkânı sağlanmıştır. İndirilecek tutara o dönem için 1 milyon TL’lik bir üst sınır getirilmiş olup, ödenecek verginin indirim tutarından düşük olması halinde, artan kısmın bir yıl içinde diğer vergi borçlarından mahsup imkânı tanınmıştır. Bu düzenlemedeki üst sınır, 1.1.2023 tarihinden itibaren verilecek yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyanları için 4.400.000 TL olarak belirlenmiştir. Sonraki dönemlerde yapılan bazı değişikliklerle, uyumluluk şartları biraz daha yumuşatılmış, yapılacak vergi ve ceza tarhiyatlarının vergiye uyumluluk statüsünü bozması için kesinleşmiş olması şartı getirilmiş, vadesinde ödenmemiş vergilerin de indirimden yararlanılacak beyannamenin verildiği tarihe kadar ödenmiş olması yeterli sayılmıştır. Hatta kesinleşen tarhiyatlarda, yukarıdaki yıllık üst sınırın %1’ini aşmayan tarhiyatlar ile mahsuben ödenen verilerde %10’u aşmayan eksik ödemeler ve 1.000 TL’yi aşmayan borçlar uyum şartları kapsamında kabul edilmiştir. Anılan yasal düzenlemenin güncel hali aşağıdaki şekildedir. “Vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi
Dolayısıyla, yılda 4.400.000 TL’na kadar bir indirimin vergiye uyumlu mükellefler bakımından teşvik edici olduğu bir gerçektir. Ayrıca, bir kez indirim hakkının yitirildiği durumda üç yıl boyunca bu tutarda bir indirimden mahrum kalmanın da mükellefleri uyumlu olmaya sevk edeceğini düşünebiliriz. Ancak burada bir başka sorun ortaya çıkmaktadır. Pek çok kurumsal ve vergiye uyum yönünden titiz davranan mükellef, çoğu zaman vergi idaresinin mevzuatın belirsiz ve muğlak alanlarındaki yorum farklılıkları ya da kasıtlı olmaksızın iş yaptıkları bazı kişilerden aldıkları belgeler nedeniyle yıllar sonra ortaya çıkan sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge iddiaları nedeniyle vergi tarhiyatlarına muhatap olmaktadır. Mükerrer Madde 121’de bu tarhiyatlar için “kesinleşme” şartının aranılması nedeniyle mükellefler “uzlaşma” yoluna gitmekten çekinmekte, içinde bulundukları ve sonraki yıllarda mahrum kalacakları uyumlu mükellef indirimi imkânı ile kıyaslama yaparak ihtilafı uzatma yolunu tercih edebilmekte, hatta bu süreçte çıkabilecek bir af yasasından yararlanmayı öngörmektedirler. Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu Ek Madde 6 gereğince uzlaşma tutanakları kesin olup, üzerinde uzlaşılan vergilere karşı dava açılamamaktadır. Bu durum, iyi niyetli ve vergi yükümlülükleri konusunda özenli mükellefleri idare ile uzlaşabilecekleri ve bir an önce ödeyecekleri basit vergi ve cezalar için ihtilaf süreçlerini uzatmaya itmektedir. GVK Mükerrer madde 121 kapsamında mükelleflerin uyumlu mükellef statülerini sürdürebilmeleri için uzlaşma imkânından yararlanma koşulunun da getirilmesi bu gönüllü uyum müessesesinin etkinliği bakımından faydalı olacaktır. Bu imkânın kötüye kullanılmaması bakımından gerekirse uzlaşmadan üç yıl içinde en çok bir kez yararlanılmış olması gibi bir sınırlama da getirilebilir. Mükerrer madde 121’e eklenecek bir cümle ile “(uzlaşmanın yapıldığı yılda ve önceki iki takvim yılında uzlaşma ile kesinleşmiş vergi tarhiyatı bulunmamak kaydıyla) uzlaşma yoluyla kesinleşmiş vergilerin” maddenin 2 ni fıkrasının 2 nci bendindeki “kesinleşme şartının” dışında tutulması sağlanabilir. Bugünlerde Mecliste görüşülmekte olan vergi barışı yasa tasarısı, böyle bir düzenlemenin Kanun’a ilave edilmesinde önemli fırsattır. Vergi aflarının sürekli hale gelmesinin bir nedeni de biriken ve uzayan vergi ihtilaflarına çözüm sağlamaktır. Önerimiz, Uzlaşma müessesesinin de tercih edilebilirliğini arttıracak ve yargı sürecine giden vergi ihtilaflarının azalmasına katkı sağlayacaktır. Kaynak: M.Yavuz Öner / KPMG Vergi |