Yaz aylarının gelmesiyle birlikte bir çok şirkette yaz stajları da başlıyor. Yükseköğretim öğrencilerinin mesleki bilgi, beceri, tutum ve davranışlarını geliştirmeleri, sektörü tanımaları, iş hayatına uyumları amacıyla bir kurumda/ işletmede yaptıkları mesleki çalışmalar staj olarak kabul edilmektedir. Genç yeteneklerimizin, fırsat eşitliği çerçevesinde ve liyakat esaslarına uygun olarak kamu kurumları ve özel sektör kuruluşlarınca sağlanan kariyer olanaklarından faydalanmasını sağlamak amacıyla Cumhurbaşkanlığı koordinasyonunda https://kariyerkapisi.cbiko.gov.tr/ulusalstajprogrami üzerinden de gençlerimizin istihdam edilebilirliklerinin artırılması, kariyer olanaklarına erişimde fırsat eşitliğinin desteklenmesi ve çeşitli erken dönem kariyer imkânlarının tüm bölümlere yaygınlaştırılması sağlanmaktadır.

Sosyal Güvenlik Hukukumuzda, kısa vadeli sigorta kolları olarak ifade edilen sigorta kolları içerisine “iş kazası ve meslek hastalığı sigortası”, “hastalık sigortası” ve “analık sigortası” girmektedir. Söz konusu sigortalılık kollarının uygulama yasal esasları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile belirlenmiş olup, uygulama usul ve esasları ise Türkiye’de sosyal sigortaların uygulanmasında tek yetkili otorite olan Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından çıkartılmış bulunan yönetmelik, genelge ve genel yazılarla düzenlenmiştir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13’üncü maddesi uyarınca iş kazası;

- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle,

- Sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,

- Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği zamanlarda,

- Emziren kadın çalışanların kullandığı süt izni sırasında,

- Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olay olarak tanımlanmaktadır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar” başlıklı 5’inci maddesi uyarınca, “meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler”, 5/b kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar.

5/b kapsamında sigortalı sayılanlar, diğer bir ifadeyle stajyerler hakkında, sadece iş kazası ve meslek hastalığına ilişkin sigorta primleri ödenmektedir.

5510 Sayılı Kanun’un, “Prim Ödeme Yükümlüsü” başlığını düzenleyen 87’nci maddesinde düzenlendiği üzere stajyer öğrenciler için prim ödeme yükümlüsü, meslek liselerinde okumakta iken staja tabi tutulanlar için okulları; yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için yükseköğrenim kurumlarıdır. Bu anlamda bu öğrenciler ile stajın gerçekleştiği işyeri işverenleri arasında sigortalılık ilişkisi doğmamaktadır.

Her ne kadar 5/b kapsamındaki stajyer öğrenciler için prim ödeme yükümlüsü okul veya yükseköğrenim kurumu olsa da iş sağlığı ve güvenliği açısından stajyerlerin diğer sigortalılardan ayrı olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.

Sigortalıların, işverenin kontrolü dışındaki yerlerde iş kazası geçirmeleri halinde ise iş kazası ile ilgili bilgi almasına engel olacak durumlarda, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren bildirim süresi 3 iş günüdür.

Stajyerlerin iş kazası bildirimleri staj gördükleri işyeri işverenleri tarafından yapılmalıdır. Bu husus, açık bir şekilde 2016/21 sayılı Kısa Vadeli Sigorta Uygulamaları Hakkında Genelge'nin aşağıdaki hükümleri ile düzenlenmiştir. Dolayısıyla, stajyerlerin iş kazası bildirimleri staj faaliyetinin yürütüldüğü işyeri tarafından, kağıt ortamında yapılmalıdır.

“5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında bulunan çırak ve stajyer öğrenciler ile aynı maddenin (e) bendi kapsamındaki İŞKUR kursiyerlerinin staj gördükleri sırada iş kazası geçirmeleri veya meslek hastalığına tutulmaları halinde, söz konusu kişilerin çalıştığı/staj gördüğü işyeri işverenleri tarafından bildirimleri manuel olarak kağıt ortamında yapılacak ve yükümlülüğün süresinde yerine getirilmemesi durumunda idari para cezaları eğitim veya staj gördükleri işyeri işverenlerine uygulanacaktır.”

İş kazası bildirimi, SGK’ya ve eğitim kurumuna 3 gün içinde yapılmalı

Dolayısıyla sigortalı olan stajyerlerin, her ne kadar prim ödeme yükümlüsü okul/yükseköğrenim kurumu olsa da 6331 sayılı Kanun gereğince işverenlerin stajyerlerden de sorumlu olması nedeniyle stajyerlerin iş kazası bildirimleri işverenler tarafından yapılacaktır. Bu bildirim stajyerlerin okulları tarafından yapılmayacaktır.

Stajyerlerin iş kazası bildiriminin işverenler tarafından 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi gerekirken, ayrıca ilgili eğitim kurumuna da yazılı olarak bilgi verilmesi gerekmektedir.

İş kazasının bildirim süresine uymayan veya bildirim yapmayan işverenlere 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca işyerinde çalışan sigortalı sayısına ve işyerinin tehlike sınıfına göre değişen tutarlarda idari para cezası uygulanmaktadır.