Gelir Vergisi Kanunu’na göre kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir. İşletmeye dahil olan veya kiralanan taşıtlara ilişkin harcamaların gider olarak kabul edilebilmesi için bu taşıtların ticari işlerde veya mesleki faaliyette kullanılması gerekmektedir.

5/12/2019 tarihli ve 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile, 1/1/2020 tarihinden itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere; Gelir Vergisi Kanununun 40. ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1), (5) ve (7) numaralı bentleri ile 68. inci maddesinin birinci fıkrasının (4) ve (5) numaralı bentlerinde yapılan değişikliklerle, ticari kazanç ve serbest meslek kazancı sahiplerinin kiraladıkları veya iktisap ettikleri binek otomobillerine ilişkin giderler ile amortisman tutarlarının vergi matrahlarından indirilmesine sınırlamalar getirilmiştir.

İşletmeye veya envantere dahil olup ticari veya mesleki faaliyette kullanılan binek otomobillerin giderleri sınırlandırılmakta olup, bu sınırlama esas itibarıyla faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere binek otomobillerinin giderlerini kapsamaktadır.

Yapılan giderlerin, işletmeye veya envantere kayıtlı ya da kiralama yolla edinilen binek otomobillerine ilişkin olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır. Düzenlemeye ilişkin ayrıntılı açıklamalar 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer almaktadır.

Binek otomobillere ait gider ve amortisman yoluyla indirim konusu yapılabilecek tutarlar, her yıl yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle belirlenmektedir. 2024 takvim yılı için uygulanacak tutarlar, 324 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği,2025 yılına ilişkin tutarlar ise 329 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenmiştir. Bugün yazımızda binek otomobillerin tanımından sonra gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince gider yazılabilecek ve yazılamayacak giderler üzerinde duracağız.

Binek otomobilin tanımı ve kapsamı

Binek otomobil ifadesinden Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 pozisyonunda yer alan motorlu taşıtların anlaşılması gerekmektedir. Ancak; ambulanslar, mahkûm taşımaya mahsus arabalar, para arabaları, cenaze arabaları, itfaiye arabaları gibi özel amaçla yapılmış motorlu taşıtlar;  2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilme zorunluluğu bulunmayan ve sadece havalimanı apron bölgesi gibi belli alanlarda kullanılan taşıtlar, 87.03 tarife pozisyonunda yer almakla birlikte binek otomobil kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Binek otomobiller, 87.03 tarife pozisyonunda tanımlanan binek otomobiller ile esas itibarıyla insan taşımak üzere imal edilmiş (87.02 pozisyonuna girenler hariç) steyşın vagonlar ve yarış arabaları dahil hem insan hem eşya taşıyabilen motorlu araçlar gibi çok amaçlı araçları kapsamaktadır.

Binek otomobillere ilişkin kiralama giderleri

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 2024 takvim yılı için 26.000 Türk lirasına kadarlık kısmı,2025 yılı için 37.000T.L. kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilecektir.

 Aylık kira bedelinin 2024 takvim yılı için 26.000 Türk lirasını2025 yılı için 37.000T.L. sını aşan kısmı kanunen kabul edilmeyen gider olarak ticari kazancın belirlenmesinde indirim konusu yapılacaktır.

Serbest meslek kazancında ise kanunen kabul edilmeyen gider düzenlemesi olmadığından sadece 37.000 Türk lirasına kadar olan kısım gider yazılabilecektir. Gider olarak dikkate alınabilecek tutar olan aylık kira bedelinin 2025 takvim yılı için 37.000 Türk lirasına kadarlık kısmı katma değer vergisi hariç bedeldir.

İndirilemeyen kira giderine isabet eden katma değer vergisi

 Katma Değer Vergisi Kanununa göre gelir ve kurumlar vergisi yönünden kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi, hesaplanan katma değer vergisinden indirilememektedir.

Bu kapsamda, binek otomobillerin kiralanması durumunda, kira bedellerinin ilgili yıl için belirlenen azami tutarı aşması halinde, aşan kısma ait katma değer vergisi gelir ve kurumlar vergisi yönünden kazancın tespitinde ayrıca gider olarak dikkate alınmayacaktır.

Banka ve sigorta şirketleri için otomobil kira gideri

Banka ve sigorta şirketleri gibi faaliyetleri KDV’den istisna olan işletmelerde 37.000 TL’lik tutar, safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

 Gerçek usulde katma değer vergisi mükellefleri, aylık KDV hariç 37.000 TL binek otomobil kirasını gider olarak yazabilirken bu tutara ilişkin 7.400 TL (37.000X%20) olan KDV’yi indirim konusu yapabilecektir. Ancak, bankalar ve sigorta şirketleri gerçek usulde KDV mükellefi olmadıkları için 7.400 TL KDV’yi indiremeyeceklerdir.

Finansal kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerin giderleri

 Finansal kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin yapılan ödemelerde aylık kiralama gideri kısıtlaması söz konusu olmayacaktır. Kiracı tarafından finansal kiralama sözleşmesine göre yapılan ödemelerin borç anapara ödemesi ve faiz gideri olarak ayrıştırılması, bu ayrıştırma işleminin her bir dönem sonunda (finansal kiralama sözleşmesinde yer alan ödemelerin yapılacağı tarih) kalan borç tutarına sabit bir dönemsel faiz oranı uygulanmak suretiyle yapılması, hesaplanan faiz giderlerinin ise ilk yıl iktisadi kıymetin maliyetine eklenmesi, sonraki yıllar ise gider veya maliyet olarak dikkate alınması gerekmektedir.

 Finansal kiralama yoluyla işletme aktifine alınmış binek otomobiller için ödemelerin anapara ve faiz ödemesi olarak ayrıştırılarak, faiz gideri ilk yıl “Haklar” hesabında izlenen binek otomobilin maliyetine dahil olunacak, sonraki yıllarda ise tercihen gider veya maliyet olarak dikkate alınacaktır.

 Bir yıldan uzun süreli kiralamalarda uygulanacak kira gideri kısıtlaması

 Kiralama giderlerine ilişkin aylık gider kısıtlamasının uygulanmasında, kira ödemesine tekabül eden ayın içinde bulunduğu yıl için tespit olunan tutar dikkate alınacaktır.

 Günlük binek otomobil kiralamasında gider kısıtlaması

Binek otomobillerin günlük şekilde kiralanmasında gider kısıtlaması, günlük kiralama bedelinin hesaplanması suretiyle uygulanacaktır. Kiralama giderlerine ilişkin günlük gider kısıtlamasının uygulanmasında, kiralamanın yapıldığı tarihte gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama giderinin o ayın gün sayısına bölünmesiyle elde edilecek tutar dikkate alınacaktır.

Serbest meslek erbabı tarafından peşin ödenen kira gideri kısıtlaması

Serbest meslek kazancının tespitinde hasılat yönünden geçerli olan tahsil esası giderler yönünden de geçerlidir. Tahsil esasına göre gelir ve giderler tahakkuk ettikleri dönemde değil tahsil edildikleri ve ödendikleri dönemde dikkate alınmaktadır. Serbest meslek erbabı tarafından kiralanan binek otomobillerde gider kısıtlaması uygulamasında ödemenin yapıldığı dönemde geçerli olan kira bedeli tutarı dikkate alınacaktır.

Binek otomobillerin iktisabına ilişkin ÖTV ve KDV’de gider kısıtlaması

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillerin iktisabına ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının 2024 takvim yılı için en fazla 690.000 Türk lirasına kadarlık kısmı(2025 yılında 1.100.000 TL )ticari veya mesleki kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

Binek otomobillerde genel gider uygulaması

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70’i, gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.

Gider kısıtlaması kapsamında olan giderler genel olarak taşıtların tamir, bakım, yakıt, sigorta ve benzeri cari giderleridir. Yapılan giderlerin işletmeye veya envantere kayıtlı ya da kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.

Finansal kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin, finansal kiralama konusu binek otomobillerin “Haklar” hesabında aktife alındığı dönemi izleyen dönemler için yapılan faiz giderlerinin mükellefler tarafından tercihen doğrudan gider olarak dikkate alınmak istenmesi halinde, bu giderlerin en fazla %70’i, gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununa göre taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç, binek otomobiller için ödenen vergiler gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmemektedir.

Binek otomobillerde amortisman gideri

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 2024 takvim yılı için 790.000 TL, söz konusu vergilerin tercihen maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 2024 takvim yılı için 1.500.000 TL’yi,(2025 yılı için 2.100.00TL) aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

 Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre, aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılan ve amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değerleri, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilebilen binek otomobiller için aktife alınan yılda gider konusu yapılamayan amortisman bedellerinin tamamı, itfa süresinin son yılında amortismana esas bedel uygulamasından bağımsız olarak safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Binek otomobillere ilişkin gider olarak dikkate alınabilecek amortismana esas bedelin tespitinde, binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınacaktır.