Çalışma hayatının en temel unsurlarından biri olan dinlenme hakkı, hem bireyin fiziksel ve ruhsal sağlığını korumayı hem de verimli bir çalışma düzeni sağlamayı amaçlamaktadır.

Anayasa'nın "Çalışma şartları ve dinlenme hakkı" başlıklı 50'nci maddesi ile güvence altına alınan bu hak, işçilere sadece haftalık izin ya da ara dinlenmeleriyle değil, aynı zamanda yıllık ücretli izinlerle de tanınmaktadır.

"Dinlenmek, çalışanların hakkıdır.

Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir."

4857 sayılı İş Kanunu, işçilerin yıllık izin hakkından etkin bir şekilde yararlanabilmesi için bazı süreleri "çalışılmış gibi" kabul ederek bu hakkın zedelenmesini önlemektedir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun "Yıllık ücretli izin hakkı ve izin süreleri" başlıklı 53'üncü maddesinde, "İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir." hükmü yer almaktadır.

İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, kıdem süresi;

* 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara 14 günden,

* 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden,

* 15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden,

az olamayacaktır. Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanmalıdır. Ancak 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle, 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamayacaktır.

"Yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller" İş Kanunu'nun 55'inci maddesinde hüküm altına alınmıştır.

Bahse konu süreler yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılmaktadır. Bu süreler aşağıdaki gibidir:

* İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (Ancak, 25'inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası sayılmaz.).

* Kadın işçilerin 74'üncü madde gereğince doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler.

* İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.).

* Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın 15 günü (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla).

* 66'ncı maddede sözü geçen zamanlar (İş Kanunu uyarınca çalışma süresinden sayılan haller),

* Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri,

* 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe göre röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler,

* İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler,

* Ek 2'nci maddede sayılan mazeretli izin süreleri,

* İşveren tarafından verilen diğer izinler ile 65'inci maddedeki kısa çalışma süreleri,

* 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında işçiye verilmiş bulunan yıllık ücretli izin süresi.

Bu doğrultuda yukarıya sayılı süreler, yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılmaktadır. Diğer bir anlatımla hüküm altına alınan bu süreler, yıllık ücreti izne hak kazanmak için gerekli olan en az 1 yıllık kıdem süresinin hesabında dikkate alınacaktır.

Sonuç olarak, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 55'inci maddesi ile düzenlenen "yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller", işçinin dinlenme haklarından olan yıllık ücretli izin hakkının korunmasına yönelik önemli bir güvence olarak karşımıza çıkmaktadır.

İşçi fiilen iş görme edimini yerine getirmiyor olsa dahi, hüküm altına alınan hallerin yıllık izin hakkının hesaplanması bakımından çalışılmış kabul edilmesi, dinlenme hakkının anayasal boyutuna uygun bir şekilde uygulanmasını sağlamaktadır.