Anayasal dinlenme hakkını ifade eden en temel işçi haklarından biri de yıllık ücretli izindir. Yıllık iznin etkin ve düzenli şekilde kullandırılması, işin sürdürülebilirliğine katkı sağladığı kadar işçinin sağlığının korunması bakımından da oldukça önemlidir. Özellikle büyük ölçekli işletmelerde çalışan sayısının fazla olması, yıllık izinlerin planlanmasını ve koordinasyonunu zorlaştırabilmektedir. Bu doğrultuda işverenin çalışan sayısına bağlı yükümlülükleri arasında olan yıllık izin kurulu, işçilerin izin taleplerinin dengeli bir şekilde karşılanmasını ve işin aksamadan sürdürülmesini sağlamaktadır.

Yıllık izinlerin, yürütülen işlerin niteliğine göre yıl boyunca hangi dönemlerde kullanılacağı, izinlerin ne suretle ve kimler tarafından verileceği veya sıraya bağlı tutulacağı, yıllık iznin faydalı olması için işveren tarafından alınması gereken tedbirler, izinlerin kullanılması konusuna ilişkin usuller ve işverence tutulması zorunlu kayıtların şekli Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği kapsamında düzenlenmektedir.

Yıllık izin kurulu kurma yükümlülüğünün temel şartı, işçi sayısının 100'den fazla olmasıdır. İşçi sayısı 100'den fazla olması halinde işverenin yıllık izin kurulu kurması ve yıllık izin süreçlerinin kurul vasıtasıyla takip edilmesi gerekmektedir.

İşçi sayısı 100'den az olan işyerlerinde ise izin kurulunun görevleri, işveren/işveren vekili veya bunların görevlendireceği 1 kişi ile işçilerin kendi aralarında seçecekleri bir temsilci tarafından yerine getirilebilecektir.

Yıllık izin kurulu, işveren veya işveren vekilini temsilen 1, işçileri temsilen 2 kişi olmak üzere toplam 3 kişiden oluşmaktadır. İşveren tarafından kurulun işlerini yürütebilmesi için gerekli yer, eleman, araç ve gereçler sağlanacaktır.

İzin kurulunun görev ve yetkilerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

* İşçiler tarafından verilip işveren veya işveren vekili tarafından izin kuruluna iletilen izin isteklerine göre hazırlayacağı izin çizelgelerini işverenin onayına sunmak,

* İzin çizelgelerini; işçilerin kıdemlerini, izni belirli bir dönemde kullanmak bakımından içinde bulundukları zorunluluk veya engellerini, işin aksamadan yürütülmesini ve işçi sayısını göz önünde bulundurarak hazırlamak,

* İşçilerin yıllık izin hakları ile ilgili dilek ve şikayetlerini inceleyerek sonucunu işverene ve ilgili işçiye bildirmek,

* Her yıl ücretli izinlerin daha yararlı geçirilebilmesi için kamplar ve geziler düzenlemek, bu konuda alınması mümkün olan tedbirleri araştırmak ve işverene tekliflerde bulunmak.

İşverenin diğer yükümlülüğü ise işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorunluluğudur. İşverenin, her işçi için yıllık izin durumunu aynı esaslara göre düzenleyeceği izin defteri veya kartoteks sistemiyle de takip edebilmesine imkan tanınmıştır.

Yıllık ücretli izin kaydında, işçinin adı soyadı, işe giriş tarihi, bir yıllık çalışma süresi içinde çalışılmayan gün sayısı ve nedenleri, izin yılı, bir yıl önceki izin hakkını kazandığı tarih, hastalık-askerlik-zorunluluk halleri, devamsızlık, varsa hizmete ara verme süresi, diğer nedenler, izne hak kazandığı tarih, işyerindeki kıdemi, izin süresi, yol izni, izne başlangıç tarihi, izinden dönüş tarihi ve işçinin imzası yer almalıdır.

Nihayetinde yıllık izin kurulu işçi ve işveren arasındaki dengeyi sağlayarak izinlerin adil, şeffaf ve planlı bir şekilde kullandırılmasını güvence altına almaktadır. İş gücü planlamasının sağlıklı yapılması, işin kesintisiz yürütülmesi ve çalışanların dinlenme haklarının korunması açısından kurulun işlevinin oldukça kritik noktada olduğunu ifade etmek yanlış olmayacaktır.

Özellikle işçi sayısı 100'ün üzerinde olan işletmelerde kurulun oluşturulması yalnızca bir yasal yükümlülük değil, aynı zamanda çalışma barışını ve verimliliği artıran bir yönetim aracıdır.

Bununla birlikte, yıllık izin kurulunun oluşturulmaması çeşitli riskleri beraberinde getirmektedir. Her ne kadar doğrudan idari para cezası öngörülmese dahi olası bir denetim sırasında yükümlülüğün yerine getirilmemesi işverenin kusur oranının artmasına yol açabilmektedir. Ayrıca izin planlamasında adaletsizlik, işçilerin dinlenme haklarının ihlalini, iş kazalarını ve verim kaybını gündeme getirebilecektir.

Çalışma barışının bozulması, işçi şikayetleri ve davaları da işveren açısından ciddi mali ve itibari riskler doğurabilir. Bu nedenle işverenlerin, yıllık izin kurulunu kurarak hem yasal yükümlülüklerini yerine getirmeleri hem de işyeri düzenini korumaları büyük önem taşımaktadır.