Sosyal Güvenlik Kurumu aracılığıyla işverenlere yönelik 20’yi aşkın teşvik ve destek uygulanıyor. 2020 yılında bu teşvik ve destekler için toplam 45.8 milyar TL ödeme yapılırken, 2021 yılında bu rakam 66 milyar TL’yi aştı. Kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret destekleri bu rakama dahil değil.
 
YÜKSEK işsizlik rakamlarının düşürülmesi, dezavantajlı grupların istihdama katılmalarının sağlanması, işgücü beceri düzeyinin artırılması, stratejik sektörlerin desteklenmesi, kayıtlı istihdamın artırılması gibi amaçlarla gelişmiş ülkeler özellikle 1990’lı yılların başından itibaren gittikçe artan düzeyde istihdam teşvik ve desteklerine ağırlık verdi.
 
Ülkemiz açısından bakıldığında, son 15 yılda sayısı ve niteliği gittikçe artırılan bu desteklerle sigorta primlerinin düzenli ödenmesi, kayıt dışılığın önlenmesi ve ilave istihdamın sağlanması amaçlandı. Ayrıca özel sektör işverenlerinin bu destekler sayesinde istihdam maliyetlerini azaltarak rekabet avantajı elde etmeleri, 2020 ve 2021 yıllarında pandeminin etkilerinin işverenler üzerinde oluşturduğu olumsuzlukların giderilmesi hedeflendi.
 
20’DEN FAZLA TEŞVİK
 
Sosyal Güvenlik Kurumu aracılığıyla işverenlere yönelik 20’yi aşkın teşvik ve destek uygulanıyor. 2020 yılında bu teşvik ve destekler için toplamda 45.8 milyar TL ödeme yapılırken, 2021 yılında bu rakam 66 milyar TL’yi aştı. 2020 ve 2021, aynı zamanda küresel bazda pandeminin yaşandığı yıllardır. Pandemi dolayısıyla 2020-2021 yıllarında kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret destekleri belirtilen rakamlara ilave edilmedi.
 
EN FAZLA ÖDEME TUTARI
 
Yukarıdaki tabloda kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret destekleri haricinde kalan SGK aracılığıyla her bir teşvik için yapılan ödeme tutarlarına yer verildi. Bu teşviklerin başında en fazla ödeme yapılan tutarların hemen hemen tüm özel sektör işverenlerinin faydalandığı 5 puanlık indirim teşviki geliyor. Ardından ilave istihdam desteği ile asgari ücret desteği geliyor.
 
2022 yılında asgari ücret desteği yürürlükten kaldırıldı. Kadınların, gençlerin ve mesleki belge sahibi olanların istihdamına ilişkin prim teşvikinden yararlanmada işe alım yönünden en son tarih 31 Aralık 2022’ye; İlave İstihdam Prim Desteği’nden en son yararlanma süresi ise 31 Aralık 2020’den 31 Aralık 2022’ye kadar uzatıldı.
 
EN KÂRLI TEŞVİK HANGİSİ?
 
Dünya Bankası ile SGK arasında imzalanan protokol esas alınarak, İŞKUR işbirliğinde, istihdam teşviklerinin / desteklerinin fayda ve maliyetlerinin değerlendirilmesini hedefleyen etki analiz çalışması yürütülüyor. Protokolde, teşviklerin etki analizinin iki kısım halinde yapılacağı planlanmış olup ilk kısma yönelik rapor, Dünya Bankasınca taraflara iletildi. İkinci kısmın çalışmaları için gerekli olan veri, İŞKUR ile SGK arasındaki protokol gereği İŞKUR’a iletildi. Ancak, hem kurumların veri desenleri ile veri tabanlarındaki farklılıklardan hem de Covid-19 salgını nedeniyle süreç uzadı.
 
Teşvik ve desteklerde diğer bir sorun, farklı şartlar ihtiva eden çok sayıda teşvik uygulamasının olması. Bu durum maalesef işverenlerde kafa karışıklığına yol açıyor. Sonuç itibarıyla birçok işveren hakkı olduğu halde bazen bu teşviklerden yararlanamıyor, bazen de daha cazip teşvik yerine daha az kârlı teşvikleri tercih etmek zorunda kalıyor. Bu sorunun giderilmesi için işverenlerin teşvik seçmesi yerine en kârlı teşviklerin işverenler lehine otomatikman SGK tarafından verilmesi yerinde olacak.