2024 yılı başında gündeme gelen vergi değişiklikleri ile ilgili Torba Yasa çalışmaları alınan bir kararla yerel seçimler sonrasına bırakılmıştı. Yerel seçimler Pazar günü yapıldı, seçim süreci tamamlandı. Şimdi sırada OVP’de yer alan ve Temmuz ayına kadar sonuçlandırılması öngörülen yeni vergi düzenlemelerinde.           

Hemen herkes merak içinde bekliyor!           

Evet, hemen herkes vergi konusunda yapılacak yeni düzenlemeleri merak ediyor. Aslında Hazine ve Maliye Bakanımız Sayın Mehmet Şimşek, bugüne kadar yaptığı açıklamaların bazılarında yapılacak yeni düzenlemelerle ilgili ciddi ipuçları verdi. Ancak, yazılı ve görsel medya başta olmak üzere özellikle sosyal medyada yapılan haberler ve paylaşımlar bu konuda yapılacak çalışmalar henüz sonuçlanmadığı için, kamuoyunun merakını artırıyor.           

OVP’DE VERGİ İLE İLGİLİ NELER VAR? 

7597 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile onaylanan Orta Vadeli Program (2024- 2026)’da vergi ile ilgili belli başlı üç konu bulunuyor. Bunlar,     

1) Vergi tabanının genişletilmesi ve gönüllü uyumun artırılması, orta vadede doğrudan vergilerin payının artırılması,     

2) Vergi harcamalarının gözden geçirilerek etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimlerin kaldırılması,      

3) Kayıt dışılıkla mücadele.            

HANGİ İSTİSNA, MUAFİYET VE İNDİRİMLER KALDIRILABİLİR?

OVP’de vergi harcamalarının gözden geçirilerek etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimlerin kaldırılması öngörülüyor. Bu konuya geçmeden önce istisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle hazinenin almaktan vazgeçtiği tutarlara bakılmasında fayda var.          

Hemen belirtelim, Devletin istisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle o yıl almaktan vazgeçtiği gelirlere vergi harcaması deniliyor. Vergi harcaması, devletin vergi toplarken yaptığı harcamalar anlamına gelmiyor!         

Vergi harcama tahmin tutarları ilgili yıl Bütçe Kanunu ekinde yayımlanıyor, hem de 3 yıllık. Şimdi sıkı durun, Bütçe Kanunu ekinde yer alan Vergi Harcamalarının Kanuni Dayanaklarına İlişkin Liste’de 199 adet Kanuna ilişkin yüzlerce madde bulunuyor.           

2024 yılı Bütçe Kanunu’nda yer alan vergi harcaması tutarı, 2 Trilyon 210 Milyar TL. Bu tutarın 1 Trilyon 6 Milyar TL’si Gelir Vergisi Kanunu’nda, 657 Milyar TL’si Kurumlar Vergisi Kanunu’nda, 342 Milyar TL’si KDV Kanunu’nda, 62 Milyar TL’si ÖTV Kanunu’nda, 143 Milyar TL’si Diğer Vergi Kanunları’nda yer alan istisna, muafiyet ve indirimlere ilişkin bulunuyor. 1 Trilyon 6 Milyar TL tutarındaki Gelir Vergisi Kanunu’ndaki vergi harcaması tutarının 595 Milyar TL’si asgari ücret istisnasına ilişkin. Hadi çık işin içinden çıkabilirsen!       

Vergi harcamasına neden olan istisna, muafiyet ve indirimlerin kaldırılması ile ilgili çalışmalarda rakamlar önemli ancak, bunların uygulandığı sektörler de önemli. Bu nedenle, karar verilmeden önce mutlak suretle ilgili sektörlerin görüşü alınmalı ve bu konuda mutabakata varılmalı.         

Kamuoyunda mutabık kalınan konulardan birisi de, basit usul kapsamında vergi dışı bırakılan mükelleflerle ilgili. Kamuoyu konunun yeniden değerlendirilmesi ve bu mükelleflerin tekrar vergi kapsamına alınması konusunda görüş birliği içerisinde bulunuyor. Basit usul, en azından büyükşehir statüsündeki illerde uygulanmamalı, küçük şehirlerde ise nüfus ve günün koşullarına uygun olarak belirlenen şartlar çerçevesinde uygulanmalı. Bu, vergi tabanının genişletilmesi için de şart!           

Gelir vergisinden sonra vergi harcamasının en yüksek olduğu Kurumlar Vergisi açısından da, Kanunda yer alan istisna, muafiyet ve indirimlerin gözden geçirilmesi gerekiyor. Örneğin, daha önce taşınmaz satış kazançlarındaki istisna kaldırılmıştı. Bu aslında istisnalara yeni bir bakış açısı. Kanunda yer alan aynı mahiyetli benzer istisnaların kaldırılması bekleniyor. Yine, en çok istisna düzenlemesinin yer aldığı KDV’de kesinlikle etkinliği kalmamış, yararlanan sayısı az, toplumsal ihtiyaçları karşılamayan, sektörleri teşvik etmeyen çok sayıda istisnanın kaldırılması bekleniyor. Bu konuda KDV’nin yürürlüğe girdiği 1985 yılındaki KDV Kanununa geri dönelim tarzında bir yaklaşıma aynen katılıyorum. Ancak, bu yapılırken sektörler için hayati öneme sahip olan, ülkemize döviz girdisi sağlayan istisnaların gözönünde tutulmasında fayda var.          

VERGİNİN TABANA YAYILMASI VE GÖNÜLLÜ UYUMUN ARTIRILMASI

Bu hemen herkesin amacı ancak, bugüne kadar çeşitli nedenlerle gerçekleştirilebilmiş de değil.      

Herkes elde ettiği kazancın vergisini ödemesi lazım. Bu aynı zamanda kayıt dışılıkla mücadele anlamına da geliyor. Burada sadece yasal düzenlemenin yapılması yeterli değil, Vergi dairesi Başkanlıkları ve Vergi Denetim Kurulu’nun denetim çalışmalarını artırması da gerekiyor.           

Maliye bu konuda 2024 yılında ciddi adımlar attı. Fenomenler başta olmak üzere, pandemi döneminde e-ticaret ve sosyal medyadan yüksek kazanç elde edenler tespit edilerek vergilendirilmeye başlandı. Konut kiraları büyük ölçüde kayıt altına alındı, bununla ilgili çalışmalar devam ediyor. Konut kiralamalarında kapsam daraltıldı, beyan etmeyenlerle ilgili tespit ve ağır müeyyideler söz konusu olabilir.          

Kripto varlıkların vergilendirilmesiyle ilgili düzenlemenin önümüzdeki günlerde Meclise sevk edilmesi bekleniyor. Bu kripto varlıklarla aklanmaya çalışılan yasa dışı kazançların vergilendirilmesi için önemli bir adım.      

KDV ORANLARI ARTMAYACAK, LİSTELERDE DEĞİŞİKLİK OLABİLİR!

Hazine ve Maliye Bakanımız Sayın Mehmet Şimşek, şu an yüzde 1, 10 ve 20 olarak uygulanmakta olan KDV oranlarında bir artış yapılmayacağını, ancak yüzde 1 ve yüzde 10 KDV’ye tabi olan mal ve hizmetlerin yer aldığı listelerde değişiklikler olabileceğini açıkladı.           

Gerçekten de yüzde 1 ve 10 KDV oranına tabi (I) ve (II) sayılı listelerin günün değişen koşullarına uygun olarak gözden geçirilmesi ve bu listelerin kapsamının yeniden belirlenmesi bir zorunluluk haline geldi. Burada toplumun tamamına yakın bir kısmının yoğun ve yaygın tüketimine konu olan başta temel gıda maddeleri, eğitim vb. olmak üzere bazı mal ve hizmetlerin KDV oranının artırılması beklenmiyor. Sadece listede vatandaşların zaruri ihtiyaçları dışında kalan bazı mal ve hizmetlerin KDV oranlarında değişiklik yapılması bekleniyor.           

ÖTV ORANLARINDA DEĞİŞİKLİK OLABİLİR Mİ?

Sayın Bakan açıklamalarında ÖTV konusuna hiç girmedi. Bu da, sosyal medyada ÖTV oranlarında artışa gidilebileceği şeklinde yorumlandı. Bize göre, bütçe ihtiyaçları doğrultusunda mevcut ÖTV oranlarında bir artışa gidilmesi ve daha önce kapsamda olmayan lüks tüketime konu yeni ürünlerin ÖTV kapsamına alınması beklenilebilir.     

KURUMLAR VERGİSİ ORANLARINDA BİR DEĞİŞİKLİK OLUR MU?

Şu an için kurumlar vergisi oranlarında bir değişiklik yapılması öngörülmüyor. Ancak, ihtiyaç halinde 2023 hesap dönemi kurumlar vergisi beyanlarına göre mevcut oranların 1-2 puan artırılması söz konusu olabilir.   

BU DEĞİŞİKLİKLER NE ZAMAN GÜNDEME GELİR?

Yapılması düşünülen değişikliklere ilişkin yasa teklifinin Mayıs veya Haziran ayında TBMM’ye verilmesi bekleniyor. KDV listelerindeki değişikliklerin Cumhurbaşkanı Kararı ile yapılması mümkün olduğundan, bu değişikliklerin her an yapılması söz konusu olabilir. 

Gayrimenkul ile ilgili düzenlemeler gelebilir! 

Gayrimenkul sektöründe özellikle ikinci el piyasasında ciddi vergi kayıpları söz konusu. Bu durum tamamen halk arasında belediye rayici denilen tutardan gayrimenkullerin alınıp satılmasında söz konusu oluyor. Gayrimenkuller tapuda gerçek satış bedelinden değil de bu bedele göre oldukça düşük belediye rayici bedelinden alım satıma konu ediliyor. Bu da tapu harcı başta olmak üzere, gelir vergisi, kurumlar vergisi, KDV ve tapu harcı kaybına neden oluyor.         

Gayrimenkul sektörü, bu kaybın önüne geçilmesi için tapuda gerçek satış bedeli üzerinden işlem yapılması ancak tapu harcı oranlarının indirilmesini istiyor. Maliye burada tapu harcındaki indirime takılmamalı, bu satışlarda ortaya çıkan gelir vergisi başta olmak üzere kurumlar vergisi ve KDV kaybına yoğunlaşmalı. Bir sektörün kendi sektöründe ortaya çıkan haksız kazancın vergilendirilmesini istemesi son derece önemli. Bu husus gözardı edilmemeli.          

Daha önce kamuoyuna da yansıdı, birden fazla konutu olanlardan emlak vergisinin farklı oranlarda alınmasına ilişkin düzenleme de gündemde.    

Konut ve iş yeri kiralamalarındaki vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi için, bu sözleşmelerin e-devlet üzerinden yapılmasına ilişkin düzenlemenin de yasalaşması bekleniyor.